Człowiek uzależniony od nagrody – o biologicznych przyczynach uzależnienia.

Być może zastanawiałeś lub zastanawiałaś się kiedyś nad tym jak to jest, że część ludzi może używać okazjonalnie substancji psychoaktywnych i to nie wpływa na ich codzienne funkcjonowanie, podczas gdy są ludzie, którzy nie potrafią funkcjonować w codziennym życiu bez zażywania substancji psychoaktywnych. Na rozwój uzależnienia ma wpływ wiele czynników – biologiczne (związane z funkcjonowaniem naszego mózgu), społeczne oraz te związane z cechami naszej osobowości.

Uzależnienie można nazwać przewlekłym i nawracającym zaburzeniem, które obejmuje procesy psychiczne i fizyczne. Zasadniczą jego cechą jest uszkodzenie kontroli nad zachowaniami popędowymi (związanymi z zażywaniem substancji lub podejmowaniem zachowań nałogowych) co prowadzi do uporczywego poszukiwania kontaktu z substancją uzależniającą.

Układ nagrody to struktura znajdująca się w naszym mózgu odpowiadająca za motywowanie nas do działania i podtrzymywanie przystosowawczych reakcji. Substancje (lub czynności) uzależniające z reguły powodują pobudzenie receptorów związanych z układem nagrody. Na przykład naturalnie występujące w organizmie neuropeptydy, endorfiny i enkefaliny, łączą się z receptorami opiatowymi, przenosząc sygnały powodujące euforię i zmniejszenie bólu- analogicznie pobudza ten receptor morfina nie występująca w organizmie. Amfetamina i kokaina pobudzają pośrednio receptory dopaminowe.

Jak to wygląda w praktyce?

Wyobraźcie sobie, że zjedzenie smacznego obiadu podnosi naturalny poziom dopaminy w naszym organizmie o 50%, doświadczanie przyjemności seksualnej oznacza wzrost poziomu dopaminy o 100%, natomiast zażycie porcji metaamfetaminy zwiększa wydzielanie dopaminy o blisko 1200%.

Pobudzanie układu nagrody przez substancje normalnie nieobecne w organizmie człowieka może spowodować w nim głębokie zmiany, np. rozleniwienie się układu nagrody - wtedy niemożliwe staje się doświadczanie przyjemności z codziennych czynności, a jedynym skutecznym sposobem na jej osiągnięcie staje się ponowne zażywanie substancji psychoaktywnych w coraz większych dawkach…

Czy istnieje zatem biologiczna predyspozycja do uzależniania się? Wiemy, że osoby impulsywne, wybierające szybką gratyfikacje, czyli takie, które nie lubią odkładać na później doświadczania przyjemności będą bardziej podatne na uzależnienia, może to wynikać z budowy układu nagrody. Z drugiej strony argumenty za tą tezą osłabiają wyniki badań, które dowodzą, że na to w jaki sposób osoba zareaguje na daną substancję mają wpływ jej oczekiwania i poglądy. Oznaczałoby to, że na uzależnienie ma wpływ to z jaką intencją sięgamy po substancję i jakiego efektu oczekujemy.

W tym miejscu kończą się rozważania na temat biologicznego podłoża uzależnień, a rozpoczynają te dotyczące uwarunkowań psychospołecznych. Zapraszam Was do śledzenia bloga, w kolejnym wpisie znajdziecie kontynuację tego tematu.